Handhaving in de ruimtelijke ordening

De handhaving in de ruimtelijke ordening in Vlaanderen is grondig gewijzigd sinds 1 maart 2018. De bestuurlijke handhaving van stedenbouwkundige overtredingen wint meer en meer aan belang ten opzichte van de strafrechtelijke aanpak via de rechtbank.

Meer en meer steden en gemeenten starten met het controleren en handhaven van de afgeleverde omgevingsvergunningen op stedenbouwkundig vlak én het actief opsporen van onvergunde stedenbouwkundige handelingen. Dit heeft natuurlijk ook als gevolg dat er meer en meer en op veel meer plaatsen ook, overtredingen zullen worden vastgesteld, met alle gevolgen van dien voor het vastgoed. 

De gewijzigde procedure geeft de handhavers RO, en dat zijn de gewestelijke en gemeentelijke bouwtoezichters (“verbalisanten RO”), en vervolgens ook de stedenbouwkundige inspecteurs en de burgemeesters en uiteindelijk ook het parket, veel meer werkinstrumenten en bevoegdheden dan voor deze datum. En dit zowel bij het nastreven van een goede ruimtelijke ordening als bij de bestraffing en het herstel bij gepleegde overtredingen. Vooral de burgemeester kreeg belangrijke taken en bevoegdheden toegewezen sinds 1 maart 2018. 

Een volledig nieuwe instelling, niet gekend in de vastgoedwereld, is de gewestelijke entiteit die bevoegd is voor het opleggen van bestuurlijke boetes in geval het parket de vastgestelde overtreding niet als prioritair te vervolgen heeft beoordeeld inzake herstel. Op dat moment stopt de strafrechtelijke vervolging wel, maar kan het parket de entiteit vragen om bestuurlijk te straffen door middel van een boete. 

Boete

Bij kleinere overtredingen, inbreuken genoemd, moet het parket zelfs niet meer tussenkomen en legt de entiteit na de vaststelling van een inbreuk door de toezichter rechtstreeks een boete op.

Zowel de toezichters als het parket en de burgemeesters hebben ook striktere termijnen met betrekking tot het vaststellen en het beslissen opgelegd gekregen als gevolg van de nieuwe aanpak. Dit brengt natuurlijk met zich mee dat de bewuste boetes, maar ook mogelijke dagvaardingen, sneller opgelegd en uitgevoerd worden. 

De tijd van straffeloos uitvoeren van overtredingen is dus voorbij. Elke overtreding, gepleegd na 1 maart 2018, wordt op zijn minst beboet nu. 

Tijdens deze VIVO-opleiding licht Hugo De Cuyper, handhavingscoördinator Ruimtelijke Ordening Midden-Limburg, deze nieuwe manier van handhaving met het bestuurlijke luik en bestuurlijke boetes op een bevattelijke manier toe voor de vastgoedmakelaar. De nieuwe werkwijze heeft immers belangrijke gevolgen, niet alleen voor panden en eigenaars, maar ook voor transacties waarbij je als makelaar bent betrokken. 

Hoe groot kunnen de bestuurlijke boetes wel niet zijn? Hoe worden die bepaald? Welk rol speelt de burgemeester, het parket en de “entiteit” nu? Wanneer gaat men bestuurlijk handhaven? Wanneer strafrechtelijk nog? Hoe kan de makelaar nog bemiddelen en de klanten helpen in voorkomend geval? Het antwoord op deze en nog meer vragen krijg je tijdens deze opleiding.